Dorfman, hoogleraar aan de Duke University in de Verenigde Staten, was de afgelopen dagen in Den Haag om als rechter de eerste hoorzitting bij te wonen over het schenden van het recht op een eigen taal. De hoorzitting was georganiseerd door het People's Communication Charter, het Institute for Social Studies en de Organisatie van Lokale Omroepen. Vijf talen werden onder de loep genomen: die van de Koerden, de creolen, de berbers, de Spaanssprekenden in Californië en de gebarentaal van doven.
De vingerwijzing naar Nederland maakt Dorfman bewust. Hij wil ermee benadrukken dat het schenden van het recht op een eigen taal geen ver-van-mijn-bed-show is. 'De Nederlandse regering onthoudt de Marokkaanse jeugd die hier opgroeit, het recht op onderwijs in hun moedertaal. Dat is vooral onwetendheid. Die Marokkanen zijn berbers, maar jullie onderwijzen ze hier in het Arabisch, omdat dat de officiële taal is in Marokko.'
Het ontkennen van de eigen taal is volgens Dorfman een van de oorzaken van de problemen met de Marokkaanse jeugd. 'U moet zich voorstellen dat duizenden Nederlandse jongeren naar China verhuizen en daar onderwijs krijgen in het Chinees en het Duits. Wat zouden die Nederlandse jongelui doen? In opstand komen, natuurlijk.'
Ook in Californië ziet Dorfman dat gebeuren. Daar geldt sinds kort de regel dat kinderen op school niet meer tweetalig mogen worden opgeleid. De veelal Spaanssprekende kinderen moeten in de klas helemaal worden ondergedompeld in het Engels. Het zou hun prestaties later in hun carrière ten goede komen. 'Ik vind dat een hele gevaarlijke ontwikkeling. Daarmee wordt een andere taal afgedaan als inferieur. Volgens mij komt zo'n maatregel vooral voort uit angst. Angst om de eigen identiteit te verliezen.'
Volgens Dorfman snijden de Amerikanen zich daarmee in eigen vlees. 'Over honderd jaar spreekt Latijns Amerika Spaans én Engels. In de VS spreken ze dan alleen nog maar Engels. Dat zie je door de geschiedenis heen met alle grootmachten gebeuren: de Romeinen, de Grieken, noem maar op.'
Volgens de eindverklaring die Dorfman en zijn vier collega-rechters gisteren op tafel legden, stopt er elke dag iemand met het spreken van zijn moedertaal. Van de duizenden talen over de hele wereld wordt 90 procent met uitsterven bedreigd. 'Vergeleken met honderd jaar geleden zijn we ons meer bewust van de vele verschillende talen. Maar door de globalisering vermindert het aantal snel.'
Volgens Dorfman verdwijnt met die talen de kennis over de geschiedenis van de aarde. 'Het Nederlands herbergt kennis over het water, in het Amazonegebied bezitten de woorden de kennis over het oerwoud. Vernietig je die talen, dan vernietig je een hoop wijsheid.'
Uit de Volkskrant van 4 mei 1999